Kurum, Kuruluş ve Avrupa Birliği ile İlişkiler

Paylaş
Yazdır
Avrupa Birliği kurumları ile Merkez Bankasının ilişkileri nelerdir?

Türkiye’nin AB üyelik süreci çerçevesinde Merkez Bankasının başta Avrupa Komisyonu ve Avrupa Merkez Bankası (AMB) olmak üzere AB kurumları ile yoğun ikili ilişkileri bulunmaktadır. Merkez Bankası ve AMB arasındaki ikili ilişkiler 2002 yılından bu yana devamlılık göstermektedir. Bu kapsamda, 2002 yılından bu yana düzenli olarak "Üst Düzey Politika Diyaloğu" toplantıları gerçekleştirilmektedir. Söz konusu toplantılar, iki merkez bankası arasında karşılıklı olarak ekonomik ve finansal gelişmelerin değerlendirildiği en üst düzey diyalog mekanizmasını oluşturmaktadır. Ayrıca, iİki merkez bankası arasında 2013 yılında imzalanan bir Mutabak Zaptı ile ikili ilişkileri daha ileri bir boyuta taşınmıştır. Söz konusu anlaşma kapsamında, her yıl merkez bankacılığı alanında bilgi ve deneyim paylaşımına yönelik çeşitli teknik iş birliği faaliyetleri gerçekleştirilmektedir.

Merkez Bankası, her sene düzenli bir şekilde Avrupa Komisyonunun kendi konuları ile ilgili toplantılarına katılmaktadır. Komisyon tarafından, biri baharda, diğeri sonbaharda olmak üzere senede iki defa Brüksel'de uzmanlar seviyesinde düzenlenen ve aday ülkelere ilişkin olarak her sene dönemsel yayımlanan rapor ve  istatistiklere temel oluşturmak üzere "Aday Ülkeler Ekonomik Tahmin" toplantılarına katılım sağlanmaktadır.

Merkez Bankası, AB içinde özerk bir yapıya sahip olan, fakat Komisyonla ortaklaşa çalışan Ekonomik ve Mali Komite (EFC) ile de ilişki içindedir. Bu kapsamda, EFC tarafından her sene Brüksel'de üç aşamalı toplantılar yapılmaktadır. Söz konusu toplantılarda, aday ülkelerin daha önce Katılım Öncesi Ekonomik Program (KEP) olarak adlandırılan ancak daha sonra Ekonomik Reform Programına (ERP) dönüştürülen ekonomik diyalog stratetejisi değerlendirilmekte ve ECOFIN Bakanlar Diyaloğu toplantısında kabul edilmek üzere hazırlanan sonuç bildirgesi şekillendirilmektedir. Söz konusu toplantıların birinci aşaması  EFC uzmanlar düzeyinde yapılan toplantıdır. Bu toplantıda aday ülkelerin Avrupa Komisyonuna her sene sundukları ERP değerlendirilmektedir. Katılım, AB ve aday ülkelerden teknik seviyede gerçekleşmektedir. İkinci aşama  Üst Düzey Toplantıdır. Bu toplantılar Üye ülkeler ile aday ülkeler arasındaki ekonomik politika diyaloğunu geliştirmeyi amaçlamakta ve Bakanlar Diyaloğu ECOFIN toplantıları öncesinde senede bir defa olmak üzere Brüksel’de gerçekleştirilmektedir. Toplantıda, ECOFIN toplantısında kabul edilecek taslak sonuç metnine nihai hali verilmektedir. Bu aşamada taslak metin üzerinde oldukça sınırlı düzeyde değişiklik yapılabilmektedir. Üçüncü aşama ise, aday ülkeler ve üye ülkelerin ekonomi/maliye bakanlarının katıldığı ECOFIN toplantılarıdır. Senede bir defa olmak üzere Brüksel’de gerçekleştirilmektedir. Önceki iki toplantıda nihai şekli verilen taslak metnin bakanlarca onaylandığı söz konusu toplantılara, 2004 yılından itibaren merkez bankası başkanları da katılmaktadır. Söz konusu toplantı, AB ve aday ülkeler arasında ekonomik diyalog anlamındaki en üst düzey platformdur. 

 

Guvernörler Kulübü nedir? Ne zaman ve ne amaçla kurulmuştur?

Guvernörler Kulübü, Orta Asya, Karadeniz ve Balkanlar'daki üye ülke merkez bankaları ile ikili ilişkileri geliştirmek, bankacılık ve mali alanlarda teknik iş birliği olanaklarını araştırmak, finans ve merkez bankacılığı konularında bilgi alış verişini, eğitim eş güdümünü ve iş birliğini gerçekleştirmek üzere kurulan bir oluşumdur. İlk kez 1997 yılında Bankamızın girişimleriyle gündeme gelen Guvernörler Kulübü fikri, 1 Mayıs 1998 tarihinde Türkiye dâhil 10 üye merkez bankası başkanlarının imzaladıkları protokol ile gerçekleşmiş ve resmi bir kimliğe bürünmüştür. Hâlihazırda Kulübün üyesi olan 25 ülke bulunmaktadır.

Merkez Bankasının Hazine ile temel ilişkisi nedir?

Merkez Bankası, Hükümetin mali ve ekonomik istişare organıdır. Bu sıfatla Banka, para ve kredi politikası konusunda Hükümetçe incelenmesi istenilecek hususlar hakkında görüş beyan etmekte,  hükûmetin mali ajanı sıfatı ile Hazine adına Devlet İç Borçlanma Senetlerinin birincil piyasada ihracına aracılık etmekte, vadesi gelen senetlerin geri ödemelerini gerçekleştirmektedir. Ayrıca Merkez Bankası, gerek yurt içinde gerekse yurt dışında devletin tüm tahsilat ve ödemelerini ve bütün Hazine işlemlerini, her türlü para nakil ve havale işlerini yapmak ya da yaptırmakla görevlidir. Bu işlemler Merkez Bankasınca belirlenen belirli bir ücret karşılığında gerçekleştirilmekte, Merkez Bankası nezdinde tutulan Hazineye ait tevdiata da faiz ödenmektedir. Merkez Bankası ayrıca Hükûmetin mali ve ekonomik müşavirliğini yapma görevi çerçevesinde, iç borç yönetimi başta olmak üzere mali ve ekonomik konularda Hazineye danışmanlık yapmaktadır.

Türkiye - Uluslararası Para Fonu (IMF) ilişkilerinde Merkez Bankasının rolü nedir?

IMF Ana sözleşmesi hükümleri uyarınca, her üye ülke Fon ile ilişkilerini T.C. Hazine ve Maliye Bakanlığı ve Merkez Bankası aracılığı ile sürdürmek zorundadır. Türkiye'nin IMF ile ilişkilerinde "mali ajan" görevini T.C. Hazine ve Maliye Bakanlığı yerine getirmektedir. Merkez Bankası ise; IMF varlıklarının, nezdindeki I ve II no.lu hesaplar ile "Menkul Kıymet" hesaplarında yer almasının temininden (muhafaza kurumu) sorumludur. Merkez Bankası Başkanı IMF'nin en yetkili organı olan Guvernörler Kurulu'nda, Türkiye'yi Guvernör Vekili sıfatıyla temsil etmektedir. 

Türkiye-Dünya Bankası (IBRD) ilişkilerinde Merkez Bankasının rolü nedir?

Ana Sözleşmesi uyarınca, üye ülkeler Dünya Bankası (Uluslararası İmar ve Kalkınma Bankası - IBRD) ile ilişkilerini T.C. Hazine ve Maliye Bakanlığı veya Merkez Bankası benzeri bir "mali ajan" aracılığıyla yürütmek zorundadır. Bu bağlamda, Türkiye'yi Dünya Bankası ile ilişkilerinde T.C. Hazine ve Maliye Bakanlığı temsil etmektedir. Merkez Bankası da Dünya Bankası varlıklarının, nezdindeki hesaplar ile "Menkul Kıymet" hesaplarında yer almasından sorumludur (muhafaza kurumu). Dünya Bankasından T.C. Hazine ve Maliye Bakanlığınca sağlanan kredi ve hibelerin, devir/tahsis edildiği kuruluşlar tarafından yapılan çekim ve kullanımlarının, büyük bir kısmı Hazine Müsteşarlığı adına Merkez Bankası nezdinde tesis edilen özel döviz hesaplarında izlenmektedir. Söz konusu kredilerin geri ödemeleri ise Merkez Bankası tarafından yapılmaktadır. Türkiye'nin Dünya Bankasının yan kuruluşları olan IDA (International Development Association), MIGA (Multilateral Investment Guarantee Agency) ve GEF'e (Global Environment Facility) olan taahhütleri ile ilgili nakit ödemeler, bonoların muhafazası ve bonolardan nakde çevirme işlemleri, Hükûmetin mali ajan ve haznedarı sıfatları ile Merkez Bankasınca gerçekleştirilmektedir.